Ένα αφιέρωμα στον Τεντέν.Μια υποχρέωση που επιτέλους εκπληρώθηκε

Ωφείλω να το ομολογήσω.Ο Τεντέν υπήρξε ο ήρωας των παιδικών μου χρόνων.Έχω διαβάσει όλα τα άλμπουμ που κυκλοφόρησαν και έχω δεί όλα τα κινούμενα σχέδια με τις περιπέτειες του.Στην ηλικία των 9-10 περίμενα με αγωνία πότε θα φτάσει η μέρα που η 'Μαμούθ Κόμικς' θα κυκλοφορούσε στα περίπτερα το καινούργιο τεύχος με τις περιπέτειες του Βέλγου ρεπόρτερ.Αυτό που δεν γνώριζα είναι πως ο ήρωας αυτός είχε δημιουργηθεί και δρούσε,τουλάχιστον έξι δεκαετίες πρίν γεννηθώ.
Όλοι ανεξαιρέτως θα θυμούνται τον νεαρό ξανθό ήρωα με το τσουλούφι και τον λευκό του σκύλο,να αγωνίζονται για την αλήθεια και να πολεμάνε την αδικία σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γής,ακόμα και στη σελήνη που θα είχε την τύχη να είναι ο πρώτος ήρωας κόμικ,που θα πατούσε σε αυτή.
Η περιπέτεια αυτή με τον τίτλο 'Βήματα στη σελήνη',υπήρξε και το πρώτο του κόμικ που διάβασα,στην ηλικία των 8 ετών.Έχοντας πλέον φτάσει σε μια ηλικία,πιθανό κοντινή με αυτή του παιδικού μου ήρωα θα κάνω μια προσπάθεια να αναλύσω και να φωτίσω όλες τις πτυχές του Τεντεν και του δημιουργού του.

Ο Τεντέν με μερικές απο τις στυλιστικές επιλογές που έκανε σε κάποιες απο τις περιπέτειες του

Ο Τεντέν γεννήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 1929.Τότε για πρώτη φορά δημοσιεύτηκε στο γαλλόφωνο βελγικό περιοδικό Le Petit Vingtième της εφημερίδας Le XXe Siècle η πρώτη περιπέτεια του νεαρού ρεπόρτερ.Ήταν ο 'Τεντέν στη χώρα των Σοβιέτ' μια καθαρά υποκειμενική αναπαράσταση του δημιουργού του Τεντέν  Ζώρζ Ρεμί(Hergé),για όσα πίστευε πως γινόντουσαν στην νεαρή τότε ΕΣΣΔ.
Ο Hergé υπήρξε έντονα Καθολικός,συντηρητικών αντιλήψεων και σαφέστατα αντικομμουνιστής.
Η εφημερίδα άλλωστε που εργάζονταν ως σκιτσογράφος κινούταν σε παρόμοιο ιδεολογικό μοτίβο.
Σε πολλά σημεία της περιπλάνησης του Τεντέν στην ΕΣΣΔ γίνεται αισθητό πως πρόκειται για μια υπερβολή που άγγιζε τα όρια της γραφικότητας και που στην ουσία αντικατόπτριζε το έντονο αντικομμουνιστικό και σοβιετοφοβικό κλίμα που επικρατούσε στη βελγική δεξιά.
Το καλό στην όλη υπόθεση είναι πως ευτυχώς για τον Τεντέν,αυτή η τάση περιορίστηκε μόνο στο πρώτο τεύχος των περιπετειών του.Στα επόμενα τεύχη των άλλων περιπετειών δεν θα επιχειρηθεί απο τον Hergé ανάλογη προπαγανδιστική επίθεση στην ΕΣΣΔ η σε κάποια άλλη χώρα (με μοναδική εξαίρεση την μιλιταριστική Ιαπωνία).
Βαθύτατα πολιτικές σε πολλά σημεία τους και με πολλά και αντικρουόμενα μηνύματα,οι επόμενες νύξεις θα γίνουν σε φανταστικές χώρες που δεν υπήρξαν ποτέ,όπως η Συλδαβία,η Μπορδουρία,τον Σαν Τεοντόρο και το Σάο Ρίκο.

Το ωραίο με τις περιπέτεις του Τέντέν είναι πως ακολουθούν με τρομερή υπομονή και ακρίβεια τα γεγονότα της εποχής του Hergé και ιδιαίτερα η περίοδος του Μεσοπολέμου αποτυπώνεται τόσο έντονα και παραστατικά που σου δίνει την άισθηση πως την έχεις ζήσει.Επίσης με το πέρασμα του χρόνου οριμάζουν και οι δύο.Και ο Τεντέν και ο δημιουργός του.Κατά πάσα πιθανότητα μεταξύ τους υπάρχει μια έντονη σχέση δημιουργού-δημιουργήματος και η οποία υπαγορεύεται απο τις αντιλήψεις και την ιδιοσυγκρασία του Βέλγου σκιτσογράφου.Επίσης μεταφέρει στον ήρωα του όλα όσα θα ήθελε να έκανε ο ίδιος,ενώ δεν είναι λίγες φορές σε κάποιες περιπέτειες του Τεντέν υπάρχει έντονη η αίσθηση της λύτρωσης και του εξαγνισμού,γεγονός καθόλου τυχαίο καθώς συνέπεσε με κάποιες έντονες στιγμές της ζωής του δημιουργού του.

O Hergé σαν πατέρας με γιό με τον ήρωα που δημιούργησε

Ποιό αναλυτικά σας γνωρίσουμε τον Τεντέν...Ένας μεσοαστός ρεπορτέρ,με μικρό ανάστημα,ξανθό μαλλί,έντονο τσουλουφάκι,ηλικία 25-27 ετών και μόνιμη συντροφιά ένας λευκός σκύλος με το όνομα Μιλού.Μπορεί να οδηγήσει αμάξι,μοτοσυκλέτα,αεροπλάνο και σκάφος αναψυχής,ενώ διαθέτει γνώση απο όπλα και πολεμικές τέχνες.Αν και άνθρωπος της δράσης,ζεί μια ήρεμη ζωή αρθογραφώντας για την εφημερίδα του και περνώντας χρόνο με τον αγαπημένο του Μιλού.Φυσικά οι περιόδοι αυτές ηρεμίας,διακόπτονται πάντα βίαια απο κάποια αναπάντεχο γεγονός που πρέπει να αναλύσει και να εξυγνιάσει.Συνοδοιπόροι του σε αυτή του την περιπλάνηση ο καπετάνιος Χάντοκ,ένας μάλλον αλκοολικός ναυτικός με έντονο ταπεραμέντο αλλά τίμια και ευγενική ψυχή,που στέκεται πάντα δίπλα στον φίλο του Τεντέν και που φυσικά ο τελευταίος καλείται σε μόνιμη βάση να τον προστατέψει απο τις 'καταχρήσεις' του.Ακολουθούν οι δύο δίδυμοι και όχι ιδιαίτερα έξυπνοι μυστικοί αστυνομικοί,οι Ντιπόν και Ντιπόν που αν και καλοπροαίρετοι λειτουργούν περισσότερο ως εμπόδιο και όχι βοηθητικά απέναντι στον ήρωα μας.Εμβληματική μορφή ο καθηγητής Τουρνεσόλ,ένας ευφυέστατος και μη συμβατικός επιστήμονας που με τις εφευρέσεις του ιδεαλιστικά οραματίζεται έναν καλύτερο κόσμο.Αν και ολίγον ατζαμής και με πρόβλημα βαρυκοϊας αποτελεί ίσως την πιο συμπαθητική φιγούρα απο όλους τους συμπρωταγωνιστές του Τεντέν.Αυτοί αποτελούν και τους βασικούς χαρακτήρες των περιπετειών του Βέλγου ρεπόρτερ.

Απο την άλλη μεριά υπάρχουν και οι μόνιμοι κακοί και ορκισμένοι εχθροί του Τεντέν.Ο Νο 1 τυχαίνει να είναι Ελληνοαμερικανός με το επίθετο Ρασταπόπουλος!!!!Δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας με μεγάλες διασυνδέσεις,αλλά ταυτόχρονα και άνθρωπος της μαφίας και του υποκόσμου ο Έλληνας 'κακός' θα πολεμήσει με μένος των Τεντέν.Ο νεαρός δημοσιογράφος πέρα απο επαγγελματίας,είναι και αγωνιστής της δικαιοσύνης και φυσικά είναι λογικό να γίνει εχθρός του Ρασταπόπουλου.Ο χαρακτήρας του τελευταίου λέγεται πως είχε πηγή έμπνευσης τον Αριστοτέλη Ωνάση.Τσιράκι του Ρασταπόπουλου,ο πλοιάρχος του εμπορικού ναυτικού Άλαν,ένας πρώην συνεργάτης-ύπαρχος του Χάντοκ,που στην περιπέτεια 'ο κάβουρας με τις χρυσές δαγκάνες',πότιζε τον Χάντοκ με αλκόολ με σκοπό να κάνει λαθρεμπόριο κάτω απο την μύτη του.Μεταξύ των κακών ο Τεντέν θα βρεθεί αντιμέτωπος και με τον βασιλιά του υποκόσμου του Σικάγο,τον περιβόητο Άλ Καπόνε.Θα βρεθεί επίσης αντιμέτωπος με δικτάτορες της Λατινικής Αμερικής,της Ανατολικής Ευρώπης με Εμίρηδες της Αραβίας,αλλά και με μεγαλοκεφαλαιούχους.

 

O Τεντέν με τον φίλο του Καπετάνιο Χάντοκ

 

 

 

 

Πολιτική ανάλυση του Τέντέν

 

Θα μπορούσα να γράψω τόμους για τον χάρτινο ήρωα των παιδικών μου χρόνων και είναι βέβαιο πως κάποια στιγμή θα επανέρθω σε αυτόν,αλλά ωφείλω να ξεκαθαρίσω το πολιτικό αποτύπωμα του Hergé,που άφησε στον Τέντεν.Δυστυχώς έχει ειπωθεί κατά καιρούς,πως ο Τεντέν υπήρξε ένας ήρωας που περνά άσχημα πολιτικά μηνύματα στα παιδιά.Είναι φασίστας,ρατσιστής,υποστηρικτής και φίλος Βασιλιάδων και Δικτατόρων,σοβινιστής και μισογύνης.

Δεν ισχυεί σχεδόν τίποτα απο τα παραπάνω.Όπως προανέφερα ο δημιουργός του υπήρξε έντονα καθολικός,συντηρητικός και αντικομμουνιστής,αλλά ουδέποτε κάτι απο τους παραπάνω χαρακτηρισμούς.Στις περιπέτειες 'Υπόθεση Τουρνεσόλ' και ο 'Τεντέν και οι Πικαρός',ο Τεντέν μαζί με τον Χάντοκ και φυσικά παρέα με τον Μιλού,τα βάζουν με 2 δικτατορίες φασιστικού τύπου.Μια στη φανταστική χώρα της Ανατολικής Ευρώπης την 'Μπορδουρία' και μια στην εξίσου φανταστική χώρα της Λατινικής Αμερικής,το Σαν Τεοντόρο.Και στις δύο περιπέτειες υπάρχει έντονο το στοιχείο της γελοιότητας και της διαφθοράς των φασιστικού τύπου καθεστώτων.Οπότε περίτρανα διαψεύδονται τα υποτιθέμενα φιλοφασιστικά αισθήματα του Hergé.Ρατσιστής δεν υπήρξε καθώς ο ήρωα του έκανε φίλους,έναν Κινέζο,έναν Περουβιανό και έναν Κογκολέζο.Και μάλιστα αφού πρώτα τους έσωσε απο πολλούς κινδύνους.Για το Κινέζο φίλο του ο Τεντέν,έφτασε μέχρι τα Ιμαλαϊα για να τον σώσει.Αυτοί που ισχυρίζονται πως ο Ερζέ υπήρξε ρατσιστής,στέκονται στην περιπέτεια 

'Ο Τεντέν στο Κογκό',που απεικονίζεται ο Τεντέν να κάνει μάθημα σε μικρούς Κογκολέζους και να τους λέει 'σήμερα θα σας μιλήσω για την πατρίδα σας΄.Στον μαύρο πίνακα πίσω του απεικονίζεται ζωγραφισμένο το Βέλγιο.Στο οποίο Βέλγιο άνηκε εκείνη την περίοδο τον Κογκό.Η περιπέτεια αυτή εκδόθηκε την περίοδο που το Κογκό ηταν αποικία και το Βέλγιο αποικιοκρατική δύναμη.

Ηταν λογικό λοιπόν με βάση την εποχή που ζούσε ο Βέλγος σκιτσογράφος να αποτυπώσει κάτι που θεωρούσε φυσικό.Απο την στιγμή που αυτή αφρικανική χώρα ηταν μέρος της πατρίδας του και οι κάτοικοι αυτής θα θεωρούσαν τους εαυτούς τους Βέλγους.Κάθε άλλο λοιπόν παρά ρατσιστής υπήρξε,φυσικά ούτε και σοβινιστής.

 Αξίζει να σημειωθεί πως στην περιπέτεια 'Ο Μπλέ Λωτός',η οποία γράφετε σχεδόν ταυτόχρονα με την Ιαπωνική εισβολή στην Κίνα το 1937,ο Hergé στέλνει ένα βαθύτατο 'κατηγορώ' στον Ιμπεριαλισμό των Ιαπώνων,την αλληλλεγγύη του στον πολύπαθο αλλά και αγωνιζόμενο λαό της Κίνας και φυσικά ξεσκεπάζει την πολιτική 'Πόντιου Πιλάτου΄των Ευρωπαϊκών υπερδυνάμεων και της ΚΤΕ απέναντι στο ζήτημα αυτό.Ουσιαστικά 'Ο Μπλέ Λωτός΄ είναι ένα ιδιαίτερο τέυχος και περιπέτεια καθώς είναι πιθανό να αποτελεί την πρώτη φορά που ένας συντηρητικός δεξιός διανοούμενος,προχώρησε σε τόσο έντονη καταγγελεία του Ιμπεριαλισμού!

Τώρα όσον αφορά άμα ηταν φίλος και συνεργάτης βασιλειάδων και δικτατόρων,είναι και πάλι απλά τα πράγματα.Την περίοδο που ζούσε και σχεδίαζε τα κόμικ του

ο Hergé,το Βέλγιο είχε βασιλευόμενη δημοκρατία.Και σήμερα το ίδιο πολίτευμα έχει.Πράγματι ο Βέλγος σκιτσογράφος ήταν υποστηρικτής αυτού του πολιτεύματος.

 Όπως λοιπόν είναι λογικό για άλλη μια φορά το κλίμα και τα δεδομένα της εποχής επηρέασαν και τις περιπέτειες του Τεντέν.

Στο 'Σκήπτρο του Όττοκαρ΄ θα σώσει το βασιλικό θεσμό σε μια φανταστική Βαλκανική χώρα την Συλδαβία,απο ένα πραξικόπημα ενορχηστρωμένο απο την γειτονική φασιστική Μπορδουρία,με σκοπό την αποσταθεροποιήση και την κατάληψη της.Είναι φανερό πως στο πρόσωπο του Βασιλιά ο Hergé δεν βλέπει απλά έναν θεσμό,αλλά ένα σύμβολο σταθερότητας και εθνικής ενότητας.Οπότε για τα φιλοβασιλικά αισθήματα θα μπορούσαμε να πούμε πως δεν κατηγορήθηκε άδικα ο Hergé.

 Ποτέ όμως δεν υπήρξε υποστηρικτής δικτατορικών καθεστώτων.Πάντα τα πολέμησε και τον πολέμησαν.Ακόμα και η φιλία του με τον επαναστάτη-δικτάτορα της Λατινικής Αμερικής Αλκαζάρ πέρασε απο πολλά κύματα και σε πολλά σημεία είναι εμφανής η απέχθεια του Τεντέν για την απολυταρχία και τον συγκεντρωτισμό του φίλου του.Τα οποία τελευταία πάντα αμβλύνονται κατόπιν επεμβάσεως του ρεπόρτερ με το ξανθό τσουλούφι.Όσον αφορά τον υποτιθέμενο μισογυνισμό του δημιουργού,ο οποίος πηγάζει απο το γεγονός πως είναι λίγες οι γυναικίες παρουσίες στις περιπέτειες του Τεντέν,θα συστήσω στους κατήγορους να βρούν την τελευταία περιπέτεια του Τεντέν που άφησε μισοτελειωμένη ο Hergé,στην οποία φαίνεται να  εννοηθεί πως ο ήρωας μας βρίσκει επιτέλους και στον έρωτα.Καιρός ηταν άλλωστε.Απο την Ανατολική Ευρώπη στη Λατινική Αμερική,απο τον Βόρειο Πόλο στην Αραβική Χερσόνησο και απο την πατρίδα του το Βέλγιο ως την σελήνη,έπρεπε κάποια στιγμή να βρεί έναν σοβαρό λόγο,να απολάυσει κάποιες πιο γηίνες χαρές  και μια πιο σταθερή ζωή.

Ο καθηγητής Τουρνεσόλ

Τα 'λαγωνικά' της αστυνομίας Ντιπόν και Ντιπόν

Ρασταπόπουλος!Ο Έλληνας κακός!

        Περιπλανόμενος στις ζούγκες της Λατινικής Αμερικής με τον στρατηγό Αλκαζάρ

Απο τις φορές που οι περιπέτειες του Τεντέν είχαν έντονο ελληνικό χρώμα

     Η επίμαχη εικόνα που είχε ως αποτέλεσμα να χαρακτηριστεί ρατσιστής  ο Τεντέν.     

 Ο Hergé όμως ηταν απο τους πρώτους που κατήγγειλε τον Ιμπεριαλισμό και συγκεκριμένα τον ιαπωνικό επεκτατισμό.

Και φυσικά και τον δυτικό ιμπεριαλισμό.Στην πάνω είκονα με γλαφυρότατο τρόπο, δείχνει  πως συμπεριφέρθηκαν      οι Λευκοί στους Ιθαγεννείς της Αμερικής

Είμαι απο αυτούς που ως παιδιά μάθαμε πως πρώτα πήγε στο φεγγάρι ο Τεντέν και μετά ο Άρμστρονγκ!!!!!

Επίλογος

Οι περιπέτειες του Τεντέν μεταφράστηκαν σε πάνω απο 70 γλώσσες,ενώ πουλήθηκαν συνολικά 200.000.000 αντίτυπα!!!!Αριθμός που και για τα σημερινά δεδομένα είναι ενυπωσιακός.

Συνολικά εκδόθηκαν 23 περιπέτειες,ενώ μια 24 έμεινε στη μέση εξαιτίας του θάνατο του  Hergé και συνεχίστηκε απο τους στενούς του συνεργάτες με την βασική προϋπόθεση να παραμείνουν πιστοί στην παράδοση και τεχνοτροπία του αποθανώντος δημιουργού.

Γενιές πολλές λοιπόν,απο την δεκαετία του 1930 μέχρι σήμερα ξεκίνησαν την πρώτη τους ανάγνωση με μια απο τις περιπέτειες του Βέλγου ήρωα με το λευκό σκυλί.Και ξεκίνησαν ένα ταξίδι συναρπαστικό.Παιδιά ηλικιάς κάτω των 10 ετών ακολουθήσαν τον Τεντέν σε ένα σωρό ταξίδια και περιπέτειες σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γής και φυσικά και της σελήνης μιας και ο Τεντέν υπήρξε ο πρώτος χάρτινος ήρωας που πάτησε το πόδι του,μια δεκαετία πρίν τον Άρμστρονγκ,στον φυσικό μας δορυφόρο.Όπως ηταν λογικό αγάπησαν αυτό τον ήρωα.

Και τον αγάπησαν,γιατί πολύ απλά βρέθηκε  πάντα υπερασπιστής του δικαίου και των αδυνατών.Μέσα απο τις σελίδες,τις εικόνες και τους διαλόγους,τα παιδιά αυτά έμαθαν και για την δύναμη της θέλησης,την αίσθηση της δικαιοσύνης,για την σπουδαίοτητα της ευγένειας και την ιερή σημασία της φιλίας και της αυτοθυσίας.

Της φιλίας μεταξύ των καλών ανθρώπων ανεξαρτήτου χρώματος,φυλής,θρησκείας,γλώσσας και κουλτούρας.Και φυσικά για έναν ιστορικό είναι δεδομένο πως θα πάρει μια ιδιαίτερα δυνατή γεύση απο το κλίμα που επικρατούσε στην Ευρώπη και τον Κόσμο απο τον Μεσοπόλεμο μέχρι την δεκαετία του '60.Όλα τα μεγάλα γεγονότα,έστω και παραλαγμένα πέρασαν απο το εργαστήριο και το μολύβι του Hergé.

Ωφείλω να ομολογήσω πως η γνωριμία μου με τον Τεντέν,την πρώιμη εκείνη φάση της ζωής μου,υπήρξε καθοριστική και επηρέασε σε κάποιο βαθμό αυτό που έγινα και που εξακολουθώ να είμαι σήμερα.Απο την στάση ζωής μου μέχρι και τον επαγγελματικό προσανατολισμό μου.

Και αν ακούγομαι υπερβολικός σε αυτό ας παραθέσω τι είχε δηλώσει ο ηρωας στρατηγός και ηγέτης της Γαλλίας κατά τα ταραγμένα χρόνια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου Σάρλ Ντε Γκόλ.

Όταν ρωτήθηκε για την δημοτικότητα του η απάντηση του ήταν η εξής:«Κατά βάθος, ο μόνο διεθνής αντίπαλός μου είναι ο Τεν Τεν».