Το καναρινί ποδήλατο:Η ταινία που πρέπει να δεί οπωσδήποτε όποιος επιθυμεί να γίνει εκπαιδευτικός

Αν ψάξουμε μέσα στον νέο ελληνικο κινηματογράφο θα ανακαλύψουμε το χάος.Σε αντίθεση με τις προγενέστερες περιόδους,ο νέος ελληνικός κινηματογράφος νοσεί απο όλα τα κακά στοιχεία που του κληροδότησε η μεταπολίτευση.Η Θολοκουλτούρα,η δηθενιά στο μεγαλείο της,οι ιδεοληψίες και φυσικά η λογική άρπα-κόλα,με μόνο στόχο να ακολουθηθεί το ρεύμα της εποχής και να χαιδευτούν τα αυτιά της πλειοψηφίας.Ανάμεσα σε αυτό το χάος όμως υπάρχουν και κάποιες ταινίες,που δυστυχώς σε μεγάλο βαθμό μας είναι άγνωστες για τον λόγο πως θέλησαν να περάσουν υπαρκτά μηνύματα και να μιλήσουν για υπαρκτά προβλήματα και όχι να πουλήσουν κουλτούρα και ψευτοάποψη.

Η ταινία στην οποία θα αναφερθώ σήμερα δεν είναι άλλη,απο την αριστουργηματικότερη απεικόνιση των σημαντικότερων δεινών της ελληνικής παιδείας και εκπαίδευσης.Το καναρινί ποδήλατο,είναι μια ταινία που με απλοϊκό και δυνατό τρόπο μας θύμισε ποιά είναι η ρίζα όλων των προβλημάτων που ταλανίζουν την ελληνική κοινωνία.Η έλειψη παιδείας των Ελλήνων και η ημιμάθεια τους δεν είναι πάντα προϊόν επιλογής.Είναι και διαδικασία που συνεισφέρει τα μέγιστα η αναπηρία του εκπαιδευτικού μας συστήματος.Ενός συστήματος που δεν στοχεύει στην γνώση και στην πολύπλευρη σκέψη,αλλά στην στείρα κατανάλωση αναμασημένων γνώσεων και στην προχειρότητα.Ενός συστήματος που είναι ευθυνόφοβο και κατά συνέπεια δημιουργεί ευθυνόφοβους πολίτες.

Ο Άρης Σιούτης είναι ένας τριαντάρης δάσκαλος που επιτέλους πέρνει την πολυπόθητη μετάθεση στην πολή του(Αθήνα).Εκεί ζεί και η οικογένεια του.Ο διευθυντής του καινούργιου του δημοτικού σχολείου του αναθέτει την έκτη τάξη.Με ύφος δέκα καρδιναλλίων του δείχνει πως θα πρέπει να τηρεί πιστά την διδακτική μέθοδο που ακολουθεί ο ίδιος και οι υπόλοιποι συνάδλεφοι του σχολείου.
Την πρώτη μέρα στην τάξη ο Άρης θα γνωριστεί με τους κανούργιους του μαθητές.Θα του προκαλέσει μεγάλη εντύπωση ένας συγκεκριμένος μαθητής που κάθεται στο τελευταίο θρανίο.
Ο Λευτέρης Μουρατίδης,μόνιμος θαμώνας όχι μόνο του τελευταίου θρανίου και και της τελευταίας θέσης στις σχολικές επιδόσεις και συναναστροφές,είναι ένας μαθητής που δεν κατέχει βασικές γνώσεις δημοτικού,καθώς δεν μπορεί να προσθέσει,να διαιρέσει,να αφαιρέσει και να πολαπλασιάσει,ενώ με τα βίας μπορεί και διαβάζει.Προφανέστατα πρόκειται για ένα παιδί,με πολύ βαριά μορφή δυσλεξίας που οι 'φωστήρες'δάσκαλοι του επέλεξαν να το αφήσουν στη μοίρα του.Αντιμετωπίζεται απο το διδακτικό προσωπικό και απο  του συμμαθητές του,ως χαζός και αποτελεί τον παρία του σχολείου.Ο νέος του δάσκαλος,αφού ξεπεράσει τον αρχικό του τρόμο απο την ένδοια γνώσεων του Λευτέρη,αισθανόμενος το ιερό του χρέος ως εκπαιδευτικού να βοηθήσει τον 'προβληματικό' μαθητή,αφιερώνει προσωπικό χρόνο εκτός του ωραρίου του και διεξάγει έναν άνισο αλλά υποδειγματικό αγώνα.Το πρόβλημα όμως δεν είναι ο Λευτέρης.Είναι οι συνάδελφοι του και πρώτος ο διευθυντής που στέκονται απο την πρώτη στιγμή εμπόδιο στις προσπάθειες του Σιούτη.
Μοναδικό τους μέλημα δεν είναι να μεταλαμπαδέψουν τις γνώσεις τους και να εκπαιδεύσουν σωστά ως ωφείλουν όλους τους μαθητές τους,αλλά να επιλέξουν απο αυτούς τους άριστους και να τους βοηθήσουν να προωθηθούν περισσότερο,αγνοώντας τα προβλήματα και τις αδυναμίες των υπολοίπων.Θεωρούν πως είναι φωστήρες,κατέχουν την υπέρτατοι γνώση και οι προσπάθεια του Άρη να βοηθήσει τον Λευτέρη φαντάζει απειλή για τον ελιτίστικο εγωισμό τους.Ο διεθυντής καλέι τον δάσκαλο στο γραφείο για να τον επιπλήξει για τον χρόνο που αφιερώνει στο Λευτέρη,αλλά θα κάνει προσωρινά πίσω μπροστά στη σθεναρή στάση του νεαρού δασκάλου.Τα προβλήματα του Λευτέρη όμως δεν είναι μόνο οι μαθησιακές του δυσκολίες και το εχθρικό σχολικό περιβάλλον,αλλά και η στάση του πατέρα του,που ώντας απόφοιτος δημοτικού απογοητεύεται που δεν μπορεί ο γιός του να κάνει κάτι καλύτερο απο εκείνον,αλλά δεν προσπαθεί να τον βοηθήσει ουσιαστικά.Τον θεωρεί και τον αποκαλεί βλάκα άλλωστε.Ο δάσκαλος όμως θα ανακαλύψει πως αυτό που θεωρούν όλοι βλάκα,έχει ένα ποδήλατο χρώματος καναρινί,που το συναρμολόγησε μόνος του,απο άλλα τμήματα ποδηλάτων.
Οι προσπάθειες αν και δύσκολες συνεχίζονται αλλά αρχίζει να παρουσιάζεται μια μικρή βελτίωση των ικανοτήτων και του μικρού μαθητή,ανώ ταυτόχρονα κτίζεται μια σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ του ιδεαλιστή δασκάλου και του απογοητευμένου μαθητή.Εμπιστοσύνη που οδηγεί τον Σιούτη να αναθέσει στον Λευτέρη να είναι ο ταμίας στην έκθεση βιβλίου του σχολείου.Κίνηση που δεν σοκάρει μόνο τους συναδέλφους του και τους υπόλοιπους μαθητές,αλλά και τον πατέρα του Λευτέρη.Και όμως ο αδύναμος μαθητής θα εκτελέσει τα καθήκοντα του με απόλυτη επιτυχία.Γεγονός που σε συνδιασμό με την πρόοδο που παρουσιάζει στα μαθήματα,θα προκαλέσει την έκπληξη,αλλά και τον φθόνο απο μεγάλη μερίδα των υπόλοιπων δασκάλων.Και ο οποίος φθόνος δεν θα αργήσει να εκδηλωθεί με τον χειρότερο τρόπο,όταν μια μέρα που ο Άρης αρρωσταίνει  ΚΑΙαναλαμβάνει την τάξη του ένας 'συνάδελφος' του,με εχθρικές διαθέσεις πρός τον ίδιο και τον μαθητή του.
Θα γελοιοποιήσει και θα προσβάλει στην τάξη δημόσια τον Λευτέρη,γεγονός που θα επιφέρει δραματικές εξελίξεις στην υπόθεση αυτή.

Η ταινία αυτή δεν έχει σκοπό να προκαλέσει και ούτε να χαϊδέψει τα αυτιά κανενός κριτικού η κοινού.Στόχος της είναι να αποστείλει ένα δυνατό SOS με πολλούς αποδέκτες.Να μιλήσει για κάτι που εδώ και πολλά χρόνια πάει στραβά στην ελληνική δημόσια εκπαίδευση.Και μάλιστα την πρωτοβάθμια που είναι και η πιο σημαντική για την διαμόρφωση των γνώσεων και του χαρακτήρα των μαθητών.Η αντιμετώπιση του δυσλεκτικού ως βλάκα και του μαθητή-παπαγάλου ως αριστούχου,είναι ξεκάθαρο πως δημιουργεί σχολείο ανισότητων και μελλοντικά προβληματικές φυσιογνωμίες.Και εδώ είναι το όλο αστείο αλλά και συνάμα το τραγικό της υπόθεσης.
Πως αντιμετωπίζει ως βλάκα και μειωμένης αντίληψης τον Λευτέρη,ένα παιδί που κανείς δεν θέλησε να ασχοληθεί μαζί του και το πρόβλημα του,ενώ την ίδια στιγμή δημιουργεί μέσω των δομών και των νοοτροπιών του ένα εργοστάσιο που παράγει μαζικά βλάκες.Και που δυστυχώς πίσω απο αυτό τα νήματα κινούν μάλλον στον ίδιο επικίνδυνα βαθμό βλάκες.

Η ταινία αυτή προσωπικά με άγγιξε όχι μόνο γιατί τελικά σπούδασα κάτι που(θεωρητικά)με προορίζει για εκπαιδευτικό,αλλά γιατί μπορώ έστω και λίγο να κατανοήσω πως ένιωθε ο Λευτέρης μιας και εγώ έπασχα απο μια ελαφρότερης μορφής φυσικά δυσλεξία.Και η οποία άργησε πολύ να ανακαλυφθεί,καθώς οι κακές επιδόσεις μου στο δημοτικό,αποδόθηκαν σε προσωπική μου τεμπελιά.Μια δασκάλα μάλιστα και οικογενειακή φίλη που έτυχε να με έχει σε δύο τάξεις στο δημοτικό,κάθε φορά που οι γονείς που απορούσαν γιατί ενώ διάβαζα πολύ και είχα καλές επιδόσεις στα προφορικά,στα γραπτά πάντα έπερνα χαμηλούς βαθμούς,η απάντηση της ηταν η εξής:'Μην ανησυχείς τεμπελάκος είναι και τα θέλει όλα έτοιμα.Ρίχτου λίγο ξύλο και φοβέρισε τον και θα δείς πως θα πάρει μπρός'........

Απο την στιγμή που επετράπει σε τέτοιους αγράμματους και αντιεπαγγελματίες να αναλάβουν θέσεις στον δημόσια εκπαίδευση και ιδιαίτερα στα δημοτικά σχολεία,όπου οι μαθητές βρίσκονται στην πιο ευαίσθητη ηλικία λίγο πρίν την εφηβεία,στην θέση του εσταυρωμένου πάνω απο την πίνακα της τάξης,σταυρώθηκαν πολλά παιδιά σαν τον Λευτέρη.Και δυστυχώς σε πολλές περιπτώσεις δεν είχε ευχάριστη κατάληξη όπως και στην ταινία.Μια ταινία που είναι ίσως μέσα στις 10 καλύτερες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου απο το 1980 μέχρι σήμερα.Μια ταινία γροθιά στο στομάχι.Για το πως το σύστημα αντιμετωπίζει τους μαθητές και τους ταμπελοποιεί σε καλούς και κακούς,σε έξυπνους και χαζούς και πως αντί να παράγει γνώση,στρέφει τα παιδιά σε έναν ανταγωνισμό που σε αντίθεση με το σκεπτικό κοινωνικού δαρβινισμού τον εμπνευστών του,δεν επιβιώνουν οι καλύτεροι και οι εξυπνότεροι,αλλά αυτοί που έχουν την ικανότητα να περιορίσουν τις δυνατότητες τους,στα στενά όρια που επιβάλονται απο το Υπουργείο Παιδείας(δύο λέξεις-δύο ψέμματα) και να αποδεχτούν την λογική της παπαγαλίας και της στείρας γνώσης.

 Κάποιοι δυστυχώς ξέχασαν πως ο εκπαιδευτικός δεν τελεί επάγγελμα,αλλά λειτούργημα.Και πως έχει ευθύνη απέναντι στους μαθητές τους,σχεδόν την ίδια που έχουν και οι γονείς απέναντι στα παιδιά τους.Και πως ωφείλουν να βοηθήσουν όλους τους μαθητές τους,περισσότερο μάλιστα τους αδύναμους.
Κλείνοντας θα παραθέσω με έναν διάλογο που μου έμεινε απο την ταινία.Ο πατέρας του Λευτέρη αποκρίνεται με επιθετικό ύφος στον δάσκαλο,όταν το παιδί εξαφανίζεται απο το σπίτι και απο το σχολείο:
-Εσύ Κύριε που ξέρεις γράμματα,μπορείς να μου το εξηγήσεις;
-Τι να σου εξηγήσω;
-Γιατί έγινε αυτό;Τι του κάναμε;Τι του κάναμε και μας τιμωρεί έτσι;Μπορείς να με βοηθήσεις;
-Όχι δεν μπορώ!Να σκεφτείς μόνος σου!Μπορείς να σκεφτείς!Λές συνέχεια δεν ξέρω γράμματα για να μην σκέφτεσαι...Σου πέρασα ποτέ απο το μυαλό και οτι ο Λευτέρης έχει την ίδια αποροία με εσένα;Τι τους έχω κάνει και μου φέρονται έτσι;